Vranje se nalazi na jugu naše države i danas broji oko 55.000 stanvonika. Grad je dugog kontinuiteta, istorija ima dugu tradiciju koju je na svojevrstan način obeležila i viševekovna vladavima turaka, a danas su tu i objekti iz turskog perioda koji nas na to posećaju. Hamam, česma Đerenka, Pašin konak u kome se nalazi muzej sa stalnom postavkom koja predstavlja značajnu etnografsku zbirku, samo su neki od objekata koji se ističu iz tog perioda.

Osim pomenutih, turistička ponuda Vranja se ističe i drugim objektima koje možete posetiti za dan ili dva, koliko vam je dovoljno da posetite grad. Ukoliko, međutim, želite da istražite okolinu i osetite pravi mentalitet juga, za to će vam, ipak, biti potrebno malo više vremena. Saborna crkva (crkva Svete Trojice) završena u XIX veku, Beli most koji se nalazi i na grbu grada (međutim, uživo prizor ni malo nije lep, jer je most pun grafita), zatim Markovo kale, crkva Svetog Nikole su moji predlozi „na prvu“, ali nekako se najviše ističe kuća Bore Stankovića koja je pretvorena u Memorijalni muzej.

Vranje: grad brojnih turističkih vrednosti

Vremenom se naselje razvijalo kao zanatsko, trgovačko i industrijsko mesto, ali sa dobro očuvanim kulturno-prosvetnim funkcijama i turističkim manifestacijama. U naselju, ali i njegovoj okolini se nalazi mnoštvo atraktivnih turističkih sadržaja koje obavezno morate posetitit. U centru se nalazi pešačka zona kojom možete prošetati, popiti piće i napuniti baterije, a potom krenuti u obilazak znamenitosti. Recimo da je najbolji način za početak obilaska odlazak do Gradske Meane, gde ćete biti u prilici da probate jelo samsa – tradicionalno jelo Vranja, koje mene malo podseća na mantije, ali je ovde u pitanju prazna pita prelivena kiselim mlekom i belim lukom. Nisam bio u prilici da je vidim u ostalim restoranima, s toga jedan apel gradu da svoje tradicionalne specijalitete malo više forsiraju u turističkoj ponudi. Dosta je tu restorana, s toga ću ih ostaviti za nešto kasnije.

Simbol grada: Kuća Bore Stankovića

Sasvim logično, krenućemo od kuće Bore Stankovića. Bora je bio istaknuti pisac za koga se kaže da je bio pisac mladosti, ljubavi, bola, patnje, radosti i veselja. Vranje mu je bila svojevrsna inspiracija i emocija, a u svojim delima često je predstavljao tragične ljudske sudbine, koje nikoga ne mogu ostaviti ravnodušnim. Najznačajnija dela su: Koštana, Nečista krv, Tašana, Gazda Mladen, Uvele ruže… samo su neki naslovi koje je bora napisao tokom života.

U centru grada se nalazi rodna kuća okrućena cvećem i loznicama, među čijim se zidovima smestio memorijalni muzej. Kuća se nalazi u Baba Zlatinoj ulici, jer je istu kupila Borina baba po kojoj je ulica i dobila naziv. Predstavlja veoma značaj spomenik kulture u Srbiji, izgrađena je sredinom XIX veka. U dvorištu se nalazi: bašta, stari dud, kaldrma i bunar, ali i letnja kuhinja u koju možete “zaviriti“ tokom posete. U letnjoj kuhinji se nalaze različiti predmeti, kao što je posuda za čuvanje brašna, predmeti za mlevenje kafe i soli, zatim zemljano posuđe… U glavnoj kući se nalaze prostorije u kojima je Bora proveo svoje detinjstvo. Posebno se ističe baba Zlatina soba, kao i gostinjska soba koja je najveća soba u kući.

Ovu kuću je Borao prodao nakon smrti baba Zlate, jer nije imao dovoljno novca da završi studije. Grad Vranje kasnije kupuje ovu kuću i pretvara u muzej, koji je od tada otvoren za sve turiste. Budući da je prodata za vreme života Bore Stankovića, njegovi predmeti se ne nalaze u kući.

Vranjska banja među najpoznatijim banjama Evrope

Sigurno ste čuli za Vranjsku banju i da se ona nalazi među prvima u Evropi. Nalazi se na oko 11 km od centra Vranja. U banji se nalaze hipertermalne vode, čija je temperatura između 56° i 92°C. Vode ima dovoljno (čak i previše) za banjske potrebe, pa se zato koristi i za zagrevanje prostorija, staklenika u kojima se gaji povrće, cveće… Voda sadrži sumpor, gvožđe, kalijum, kalcijum, hlor i druge elemente. Koristi se za lečenje brojnih bolesti (banja je u nadležnosti Zavoda za prevenciju, lećenje i rehabilitaciju obolelih od degenerativnog reumatizma i posttraumatskih stanja). Godine 2011. u banji je registrovano preko 5.600 turista.

Manastir Prohor Pčinjski

Na oko 30 km od Vranja, u dolini reke Pčinje, nalazi se manastir Prohor Pčinjski. Manastir je podignut u XI veku, nekoliko puta je rušen, okupiran, a potom oslobađan. Takva burna istorija je manastiru nanela i oštećenja. Obovljen je za vreme kralja Milutina, u prvim decenijama XIV veka. Zanimljiv je podatak da su na manastiru krajem XIX početkom XX postavljena zvona koja su doneta iz Hilandara. Tada je manastir kompletno obnovljen.

U manastiru je postojao centar književnosti. Izvesno vreme je u manastiru boravio Justin Popović – jedan od najvećih pravoslavnih teologa XX veka, koji je rođen u Vranju (u Vranju se nalazi i pravoslavni centar Justina Popovića, ali je tokom naše posete bio zatvoren).

Za turiste su posebno značajni konaci u porti manastira. Južni konak je sagrađen u drugoj polovini XIX veka i naziva se još i Vranjski konak. Posle restauracije, konak je pretvoren u hotel nacionalnog stila. Godine 1979. manastirski kompleks je proglašen spomenikom kulture i zaštićen je zakonom.

Srpska truba daleko se čuje!

Bakija Bakić je bio poznati trubač, rođen je u Vranju 1923. godine (umro 1989. godine). Kaže se da je on slavu vranjske i srpske trube odneo u svet. U svojoj karijeri je nekoliko puta osvojio priznanje prva truba koja se dodeljuje na Saboru trubača u Guči. Uspešno je vodio orkestar duže od polovine veka. Kao i većina Roma, Bakija je rano upoznao i zavoleo trubu, već sa svojih deset godina. Zahvaljujući njegovom prepoznatljivom sviranju, postao je simbol za trubačku umetnost u Srbiji.

Znameniti Vranjanci

Pored pomenutih (Bora Stanković, Justin Popović i Bakija Bakić) u Vranju su rođeni brojni značajni ljudi iz oblasti književnosti, istorije, medicije, etnografije…

Hadži-Todor Dimitrijević rođen 1889. godine. Kao publicista je objavio mnoge knjige na srpskom, engleskom, španskom, nemačkom i portugalskom jeziku. Objavio je 1914. godine knjigu pod nazivom Propast Austrije.

Jovan Hadživasiljević je rođen 1866. godine. Više decenija se bavio istraživačkim radom (istorijiska, etnografska, antropogeografska istraživanja…).

Milan Vlajinac rođen 1877. godine i bavio se mnogim naučnim disciplinama: agrarnom ekonomikom, pravnom istorijom, etnografijom i istorijskom etnografijom…

Đorđe Tasić je rođen 1892. godine, bio je profesor Univerziteta u Beogradu. Važio je za jednog od najvećih jugoslovenskih pravnih pisaca. Bavio se filozofijom, sociologijom, politikologijom i drugim naučnim disciplinama.

Dimitrije Jovičić je rođen 1889. godine, diplorao je na Medicinskom fakultetu u Parizu. Radio je na Medicinskom fakultetu u Beogradu, najviše kao dečiji hirurg. Objavio je više radova na srpskom i francuskom jeziku, a najpoznatija knjiga mu je Razvoj i značaj dečje hirurgije u pedijatriji.

Gde jesti?

U Vranju je dosta tradicionalnih restorana u kojima možete probati prave, domaće specijaliteti. Jedan od njih je i restoran Dvor. Ovaj restoran je nekada bila porodična kuća, pa je to ono što ga čini posebnim. Oseća tu toplinu porodičnog doma, što bi naš narod rekao – osećate se kao kod svoje kuće. Restoran raspolaže sa 300 mesta. Kuvari znaju svoj posao, osoblje je ljubazno, ambijent je jako prijatan i za jutarnju kafu i za svečani porodični ručak. Cene su pristojne (povoljnije od restorana u Beogradu, naravno). Ostavljam link zvanične web stranice.

Drugi restoran koji je jako dobro ovenjem na brojnim sajtovima, s toga ga turisti obožavaju je restoran Stari bunar. Ovo je restoran domaće kuhinje, naravno specijaliteti sa roštilja su savršeni. Iskreno, ambijent mi je dosta privlačniji u prvom restoranu koji sam spomenuo, a što se kvaliteta hrane tiče… ne mogu se odlučiti baš koji je bolji.

Oba restorana se nalaze u istoj ulici (ul. Save Kovačevića) u neposrednoj blizini centra grada, u blizini gradske pijace.

Postoji još jedan restoran, koji sam namerno ostavio za kraj, a to je restoran „Kod bake na ručak“. Možda i najpovoljniji restoran, sa tradicionalnim specijalitetima. Nalazi se kod gradskog parka, a turisti ga obožavaju!

Suveniri

U turističkom info centru Vranja možete kupiti originalne suvenire sa motivima juga i ovog grada. Kažu da su ovi suveniri i originalni poslovni pokloni! Pa eto, ako ste u Vranju ili Vranjskoj banji, skoknite do info centra i pogledajte kakve suvenire su domaćini pripremili za vas!